کد مطلب:36064 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:139
«و نفس خویشتن را بر شكیبائی و بردباری در مقابل ناملائمات، عادت دهو چه نیكو خوئی است صبر در راه حق» در این جمله مباركه دو مطلب، محور نظر است یكی عادت و دیگر صبر و تصبر، عادت، ممارست و تكرار چیزی در حد بالائی است آنچنان كه در وجود آدمی ریشه دار شده و مانند صفات و حالات اولی و طبیعت انسانی گردد و از اینرو امام امیرالمومنین علیه السلام فرموده اند: العاده طبع ثان.[1]. «عادت، طبیعت دومی انسان است». و به تعبیر روشن تر: طبیعت دو گونه است: 1- طبیعت اولی كه با آفرینش انسان ممزوج و آمیخته است. 2- طبیعت دومی و آن حالات و صفات اكتسابی است كه بر اثر عادت و ممارست بر صفحه نفس انسانی نقش بسته و راسخ می شود و از اصول تربیت اسلامی برگرداندن نفس از عادات زشت و عادت دادن آن به اخلاق فاضله و مكرمتهای انسانی است و از جمله در عبارت نورانی محل بحث، امام امیرالمومنین علیه السلام فرزند [صفحه 54] بزرگ خود را امر می كنند كه نفس خویش رابر تحمل شدائد و مكاره عادت دهد. و اما صبر: صبر ملكه عالیه و صفت ممتازی از صفات ممتازه است. و اگر در میان صنایع، قسمتی از آنها را به نام صنایعمادر می نامند در بیان فضائل و صفات و كریمه ی نفس، صبر از صفات اصلی و مادر به شمار می رود چه آنكه اتصاف به همه خوبیها و مكرمتها و اجتناب از تمامی رذایل وبدیها در پرتو و پناه صبر، امكان پذیر است و انسان بی صبر نا شكیبا در هیچ یك از این دو جبهه موفقیت نخواهد داشت نه موفق بهاكتساب خیراتشده و نه توفیق ترك رذائل و صفات زشت را پیدا خواهد كرد. بزرگترین مناصب و افتخارات معنوی، مقام والای امامت و عهده داری هدایت جمعه استو بنص قرآن كریم این منصب والا و بسیار مقدس، رهین صبر و پایداری و اسان گرفتن شدائد و سختیها: «و جعلنا منهم ائمه یهدون بامرنالما صبروا و كانوا بآیاتنا یوقنون».[2]. و ما قرار دادیم از بنی اسرائیل پیشوایانی را كه به امر و فرمان ما هدایت كنند، برای این كه آنان در راه حق، صبر و و تحمل كردند و به ایات ما یقین داشتند. در اهمیت و تناثیر این صفت بزرگ و انسانی كه نمودار شجاعت و عظمت نفس انسانی است همین بس كه امیرمومنان در وصایای خود به فرزندشان كلمه تصبر به كار برده اند كه ب معنی تكلف صبر و با سختی، صبر كردن می باشند یعنی فرضا نفس آمادگی برای صبر ندارد تو با تكلف و مشقت و با سختی، نفس خود را به صبر وادار كن و آن را عادت بده كه ولو با سختی و ناراحتی تحمل ناملائمات بكند. نتائج و بهره هایی كه از رهگذر صبر به دست می آید نحصر در آخرت نیست بلكه ره متاع گرانبهایی مثل آزادی و استقلال در گرو صبر است اگر امتهای زیر ستم احساس شخصیت بكنند و با عزم راسخ و اراده پولادین و خلل ناپذیر در برابر [صفحه 55] استعمارگران چپاولگر بایستند و خویشتن را ضعیف و ناتوان نپنداشته و صبر را دائما شعار خود قرار دهند و تحمل قربانی دادن و شهادت پر افتخار در راه خدا را بكنند بدون تردید پیروز خواهند شد و ستمكاران جنایتكار را از پای در آورده به آزادی دستیافته و استقلال خود را به اثبات خواهند رسانید. صنایع و اكتشافات نیز رهین صبر و پایمردی است و همواره صنعتگران و مكتشفان بزرگ، مردانی بوده اند كه صبر و پایداری را پیشه ی خود ساخته و بر ناملائمات و مشكلاتی كه سر راه آنان پدید می آمده لبخند زده و زاهدانه زندگی می كردند. لطافت و زیبائی مطلب به اعلی درجه می رسد كه امام بزرگوار پس از آنكه فرزند خود را وادار به صبر می كند از روی اعجاب و بزرگداشت این صفت شریف می فرماید: و چه خوب خلق و خوئی است صبر در راه حق. و البته نباید فراموش كرد كه انچه ارزش و اعتبار به این صفت می دهد همان هدف اصلی است و جهت در راه خدا بودن آن است كه اگر در مسیر باطل باشد صبر نیست بلكه تهور است و از صفات و خصائص بهائم و حیوانات و درندگان بشمار می رود.
(و عود نفسك التصبر علی المكروه و نعم الخلق التصبر فی الحق)
صفحه 54، 55.